اسید استئاریک ( روش‌های تولید و کاربرد آن )

اسید استئاریک (stearic-acid ) یکی از شایع‌ترین اسیدهای چرب و بسیار ضعیف است که امروزه به عنوان یک چربی کاملا اشباع شده شناخته می‌شود. اسید استئاریک از ترکیب با اسید پالمتیک به وجود آمده و در مقایسه با سایر چربی‌ها میزان کلسترول کمتری دارد، این ماده به هیچ عنوان در آب حل نمی‌شود.
حلال این اسید اتانول بوده و به راحتی در آن حل می‌شود. به همین دلیل از آن به عنوان ماده اولیه در ساخت روغن‌های نباتی نیز استفاده می‌کنند اما نکته قابل توجه این است که مقدار اسید استئاریک موجود در روغن حیوانی بیشتر از روغن‌های نباتی است. اسید استئاریک سفید رنگ و ظاهری شبیه به دانه‌های ماسه دارد.

جدول ویژگی‌های ساختاری اسید استئاریک

روش‌های تولید اسید استئاریک

برای تولید اسیداستئاریک روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های تولید آن استفاده از ماده پرکلرواتیلن تجزیه حرارتی هگزاکلرواتان در دمای بالا بوده است، در این واکنش شیمیایی علاوه بر ساخت اسید استئاریک محصولات دیگری چون کربن تترا کلراید، هیدروژن کلراید و هگزا کلرو بوتادین به وجود خواهد آمد.
روش دیگر تهیه و ساخت اسید استئاریک استفاده از دی کلرو اتان و کلر با استفاده از کاتالیزورهای پتاسیم کلرید، آلومینیوم کلرید یا کربن فعال بوده است، البته در هر واکنش شیمیایی تنها یک محصول تولید نخواهد شد بلکه ممکن است در یک واکنش 10 محصول یا حتی بیشتر تولید شود در این واکنش هم علاوه بر اسید اسئاریک، تترا کلرواتیلن هم ساخته و آزاد خواهد شد.
روش دیگر تولید اسید استئاریک تولید پرکلرواتیلن از کلراسیون پروپان و پروپیلن در راکتور می‌باشد و از لحاظ اقتصادی این راه بسیار مقرون به صرفه‌تر از سایر راه‌های پیشنهادی بوده است.
اما بهترین و کاربردی‌ترین روش تولید اسید استئاریک اضافه کردن آن به چربی حیوانی و آب در دما و فشار بسیار بالا است و فرآورده نهایی این ترکیب شیمیایی هیدرولیز تری‌گلیسیریدها خواهد بود اما به طور کلی اسید استئاریک را می‌توان از راه هیدروژنه کردن با روغن‌های گیاهی اشباع نشده تولید کرد.

کاربردهای اسید استئاریک

• در صنعت ریخته‌گری برای جدا کردن گچ از قالب از اسید استئاریک استفاده می‌شود.
• از آن در ساخت شمع و پارافین نیز استفاده می‌شود، خاصیت غیرقابل حل شدن آن در آب باعث شده تا مدت زمان سوختن شمع نیز افزایش پیدا کند.
• در صنعت آرایشی و بهداشتی از این اسید به وفور استفاده می‌شود؛ در ساخت انواع شامپوها، لوسیون‌های بدن، نرم کننده‌ها و صابون‌ها.
• در بخش‌های صنعتی چون تولید و ساخت رنگ، روغن‌های صنعتی، روغن موتور و روان‌کننده‌های صنعتی از آن استفاده می‌شود.
• از اسید استئاریک در تهیه پاستیل‌های رنگی، شربت، نبات و قند نیز استفاده می‎شود.
• قابل استفاده در تولید پلاستیک و ساخت ظروف و ابزار پلاستیکی.
• قابل استفاده در ساخت و تهیه داروهای درمانی چون روان‌کننده‌ها و قرص‌ها.
• از اسید استئاریک در ساخت پاک‌کننده‌های آرایشی نیز استفاده شده است.

نکات ایمنی در استفاده از اسید استئاریک

اسید استئاریک به هیچ عنوان سمی و آلوده نیست اما در حین کار با آن بهتر است در معرض بخار ناشی از ترکیب این اسید با سایر مواد شیمیایی قرار نگیرید، بخار ناشی از این ماده ممکن است به چشم و پوست شما آسیب وارد کند. از طرفی؛ در صورت تماس با پوست دست بهتر است با استفاده از شوینده مناسب و با آب آن را  شست‌وشو دهید و در صورت استنشاق بهتر است فرد را به هوای آزاد منتقل کنید.

منبع: sciencedirect